Wednesday, November 10, 2010

American Poetry book published in Ulaanbaatar, Mongolia

Ambassador Jonathon Addleton is giving address to the audience, including poets, translator and readers.











Translator B Magsarjav is giving interview to public TVs.











Translator D Byambaa is giving speech about his translation Tamerlane by Allan Po.















Today,

We celebrated the publication of the first volume of Anthology of American Poetry. The event was held at the American Cultural Center. Organized by USA Embassy and Academy of Culture and Poetry. Here is presenting the publisher's foreword of the book.

Mongolian poet G Mend-Ooyo, editor of this book, mentioned
that Mongolian readers deep gratitude to Ex-Ambassador Mark Minton, Public Affairs Officer Marissa Maurer , Yo Otgon and all the US Embassy employees who helped us in all levels of the publication process.

written by Mugi

PUBLISHER’S FOREWORD


The first translation into Mongolian of American literature in the modern era was made in 1930 by the founder of our own modern literature, D. Natsagdorj. He translated, albeit from an initial German translation, Edgar Allen Poe’s story, “The Gold Bug.”
Although the history of American literature in Mongolia has been relatively brief, its impact has been great. Starting in the 1960s, my teacher, the famous poet and translator Dorjiin Gombojav, translated Walt Whitman’s “Leaves of Grass” from the Russian as a kind of reference manual for Mongolian poets. At the same time, G. Luvsantseren translated Robert Frost’s poem, “Birches”. In respect to Native American culture and history, D. Sandagdorj made a translation of Henry Wadsworth Longfellow’s lyric poem “Song of Hiawatha,” which was also published during the 1960s. This was the period during which the flowers of American literature began to grow in Mongolian soil even as these translations were made not from the original English language, but Russian.
However, when the free spirit of American poetry encountered the closed attitudes of Mongolian socialist ideology, a period of stagnation set in as precious few translations were made from the original English. With the openness of the 1990s, however, there was an enthusiasm for studying English which led to an increasing number of original translations of American literature.
Many years have passed since the idea of putting together a large anthology to illustrate the contemporary influence of American literature. Three years ago, I discussed my idea with Mark Minton, US Ambassador to Mongolia and poet, and it was this discussion which opened the door to our book. However, to select and translate from the various styles and forms of American poetry through the ages was no small task.
We worked with many of our American friends in order to properly select the works to be translated only to realize that when our work was finished, not everything was ready. Only after we had negotiated translation rights, could the work be published. The US Embassy schooled us in the importance of protecting the intellectual rights of the poets presented here which has aided Mongolia in the development of our own system of copyright laws.
With the exception of “Song of Myself,” by the great voice of American democracy and freedom, Walt Whitman, this is the first time that these poems have been translated into Mongolian from the original English. This work reflects the great effort of G. Dombojav, B. Maksarjav, D. Byambaa, Sh. Tsog and M. Shagdarsüren as well as our young transltors Ts. Oyuundari, S. Sumiya, O. Mönhnaran, S. Soyolbold and G. Delgermaa.
Support for this book has come from the US State Department and the US Embassy in Mongolia. It is clear that the economic and political relations between our two countries have expanded through this cultural, literary and intellectual venture. I am deeply grateful to Ambassador Mark Minton, to the poet David Lehman, to Marissa Maurer of the US Embassy, and to Yo Otgon, who have valiantly labored to create this book of American poetry.
Amerikiin Yaruu Nairag then, American Poetry, this book of parallel texts, is one way in which young people might improve their English, but it is also an avenue to satisfy those interested in savoring literary translation. Moreover, it offers us the chance to refine the infelicities of translation and we await future works of translation from our readers after they have investigated, discussed and absorbed the intricacies of American literature.
There are many sides to poetic translation. Translators have individual approaches to the craft. Some are strict with meter and language while others express what has been absorbed into their hearts. Nonetheless, I trust that the world of American poetry will welcome this eighth volume in the Mongolian Academy of Poetry and Culture’s series, World Poetry.

May goodness spread and may the virtue of books increase!

G Mend-Ooyo
15 June 2010

АМЕРИКИЙН ЯРУУ НАЙРАГ МОНГОЛД



“Дэлхийн Шилдэг яруу найраг” цувралыг 2005 оноос Соёл Яруу Найргийн Академиас яруу найрагт дуртай уншигчдадаа зориулсан эрхлэн гаргаж эхэлсэн билээ. Уг цувралаар “Эртний сайхан – Монголын шилдэг яруу найраг”, “Оросын яруу найраг”, “Японы яруу найраг”, “Францын яруу найраг”, “Төв Азийн яруу найраг”, “Испани хэлт яруу найраг”, “Энэтхэгийн яруу найраг”, номуудыг эрхлэн гаргаад байгаа бөгөөд “Америкийн яруу найраг” ном нь уг цувралын 8-р боть болж байгаа юм.
“Америкийн яруу найраг” номыг Америкийн Төрийн Департмент, АНУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин Сайдын Яамнаас ивээн тэтгэж, Соёл Яруу Найргийн Академиас эрхлэн монгол, англи хоёр хэлээр хамт хэвлэжээ.
Уг антологид Уолт Уитмен, Эдгар Аллан По, Эмили Дикинсон, Хэнри Уодсуорт Лонгфелло , Стипин Крэйн, Роберт Фрост, Жэймис Лэнгстон Хьюс, Аллин Гинзберг, Кеннит Кох, Билли Коллинз, Дэвид Лиймэн, Шэрмин Алексий нарын зэрэг Америкийн үе үеийн алдартай яруу найрагчдын шүлэг дуулалыг багтаасан бөгөөд манай нэрт орчуулагч Доржийн Гомбожавын алдарт орчуулга Уолт Уитмений “Энэ биеэ дуулна” найраглал болон Б.Магсаржав, Д.Бямбаа, Ш.Цог, М.Шагдарсүрэн нар болон Ц.Оюундарь, С.Сумъяа, О.Мөнхнаран, С.Соёлболд, Г.Дэлгэрмаа нарын залуу орчуулагчидын дандаа шинэ орчуулгын шинэ бүтээлүүд багтсанаараа онцлогтой. Энэхүү ном нь Америкийн эрт эдүгээгийн яруу найргийн үнэт зүйлс, чиг хандлага, ур чадварын олон талыг илэрхийлж байгаагаараа онцлог бөгөөд шүлгүүдийг орчуулж хэвлэх эрхийг Америкийн оюуны өмчийн хууль журмын дагуу авсан байна.
Сонирхуулахад Америкийн уран зохиолоос эдүгээ цаг үед хамгийн анх шинэ үеийн уран зохиолыг үндэслэгч Д.Нацагдорж герман хэлнээс 1930-аад онд орчуулсан юм. Тэр бол Эдгар Аллан Погийн “Алтан цох” хэмээх романтик өгүүллэг юм байна.

Tuesday, October 26, 2010

AKU MENJELANGMU dua puisi Mend Ooyo (Monggolia)

MEND-OOYO (Mangolia)


AKU MENJELANGMU

Kembara sepanjang tahun dan waktu ditemani matahari dan bulan
Berjalan umbangambing dan lebuh berangin warisan moyang bestari
Mendaki dan menuruni nembus gunung tinggi dan bukitbukau berjajar
Mendepani ratusan sungai
Meski aku tak tahu kapankah kita akan bersua lagi
Aku membisikkan kata bakal kuucapkan untukmu

Aku menjelangmu
Jalanku terbuka kepada angin ais dan api
Embun giring bakal menimpanya
Kuendap fikir terusmataku dari diketahui
Kuurai tiap simpul dengan cintaku
Dibantai angin beku
Aku terus maju dengan arah pilihanku.

Aku menjelangmu
Kupanggul sama duka musimbunga dan musim panas kembali
Kujulang api usiaku dengan bahang matahari di genggamanku
Merasa kaya dengan cambah daun-daun dan bergulir dengannya
Di taman penuh dengan kembang dan buahbuahan.
Berlalu dengan sepiala riangria mungkin tiba
Dengan ghairahku.

Aku menjelangmu
Dengan cahaya fikir kembaraku, kesemua momen manis hidupku
Dan ke semua rahasiaku
Kuanyam bersama jalur rohaniku
Dan mikirkan ruang tanpa batas.

Aku menjelangmu
Kumiliki separuh dari mimpimimpiku
Kukecap dari puisiku dasar utama menjadi milikku
Agar diketemukan anasir ilhamku
Mendaki ke muka di likuliku payah gunung
Menuruti laluan sulit
Mencari lagu batin, intisari cinta.

Aku menjelangmu

Terjemahan: Ahmad Kamal Abdullah

'Contemporary Top 10 Poets in the World'


An anthology of 'Contemporary Top 10 Poets in the World' published in Bangladesh.
Peter Horn (South Africa),
Kazuko Shiraishi (Japan),
A Samad Said (Malaysia),
Dr Lee Kuie Shien (Taiwan), Ahmad Kamal Abdullah (Malaysia),
Germain Drogenbroot (Belgium), Manfred Chobot (Austria),
G Mend Ooyo (Mongolia),
Tobias Burghardt (Germany), Sudeep Sen (India).

Бангладешийн яруу найрагч Аминур Рахман “Дэлхийн шилдэг 10 яруу найрагч” нэртэй антологи номоо хэвлүүлжээ. Энэ антологид өдгөө бүтээлээ туурвиж, дэлхий дахинаа үнэлэгдсэн 10 яруу найрагчийг сонгон тэдний бүтээлийг төрөлх бангла хэлнээ орчуулан, зураг намтрынх нь хамт хэвлэсэн байна. Үүнд Өмнөд Африк, Япон, Малайз, Тайвань, Бельги, Австри, Монгол, Герман, Энэтхэг, Америк, Бангладеш улсын яруу найрагчид багтсан байна.

Уг антологид Монголоос яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёогийн бүтээлүүд багтжээ. Түүний “Цаглашгүй гэрэлт”, “Чам руу би явж байна”, “Хуучин сүмийн дээгүүр саран мандах цаг дор”, “Гэрэлтэх агшин бүр”, “Дөрвөн улаан навч” зэрэг 10 шүлгийг бангла хэлээр орчуулан хэвлэсэн байна.

Энэ нь Г.Мэнд-Ооёо найрагчийн бүтээл бангла хэлнээ хэвлэгдэж байгаа хоёр дахь тохиолдол юм. Өмнө нь 2006 онд яруу найрагчийн шүлгийн түүвэр “Мэнд-Ооёогийн шүлгүүд” нэртэйгээр Бангладешт гарч байсан гэнэ.

Яруу найрагч Аминур Рахман дэлхийг тойрон энэ номынхоо нээлтийг хийх ажлыг эхлүүлсэн байна. Тэрээр өнгөрсөн есдүгээр сард Малайзын их сургууль дээр антологийнхоо нээлтийг хийжээ. Ийнхүү нээлт хийсний дараа уг номыг малай хэлээр хэвлэхээр болсон байна.


"Ээжийн бүүвэйтэй хорвоо" Шүлгийг Г.Мэнд-Ооёо

ЭЭЖИЙН БҮҮВЭЙТЭЙ ХОРВОО

Г.Мэнд-Ooёо


ЭЭЖИЙН БҮҮВЭЙТЭЙ ХОРВОО

Миний хүүгийн унаж өссөн дэлхий гэж
Миний ээж дуундаа эх дэлхийгээ багтаана
Бүүвэй, бүүвэй, эх дэлхий бүүвэй гэж дуулна.
Өлзийт ээж минь үрээ дэлхийтэйгээ бүүвэйлнэ.
Өлгийн бүүвэйтэй дэлхий амгалан
Бүүвэй, бүүвэй, ээжийн бүүвэйтэй дэлхий бүүвэй.

Миний хүүгийн тэмүүлж өссөн тэнгэр гэж
Миний ээж дуундаа хөх тэнгэрээ багтаана
Бүүвэй, бүүвэй, хөх тэнгэр бүүвэй гэж дуулна.
Учралт ээж минь үрээ тэнгэртэйгээ бүүвэйлнэ.
Уяхан бүүвэйтэй тэнгэр амгалан,
Бүүвэй, бүүвэй, ээжийн бүүвэйтэй тэнгэр бүүвэй.

Миний хүүгийн уйлж дуулсан хорвоо гэж
Миний ээж дуундаа энэ хорвоогоо багтаана.
Бүүвэй, бүүвэй, энэ хорвоо бүүвэй гэж дуулна.
Энэрэлт ээж минь хүүгээ хорвоотойгоо бүүвэйлнэ.
Ээжийн бүүвэйтэй хорвоо амгалан,
Бүүвэй, бүүвэй, ээжийн бүүвэйтэй хорвоо бүүвэй.

"Дэлхий Ээж " үгийг Г.Мэнд-Ооёо

Wednesday, September 1, 2010

Д.Нямсүрэнгийн гурван боть

ЯРУУ НАЙРАГЧ Д.НЯМСҮРЭНГИЙН
ГУРВАН БОТИЙГ
ЭРХЛЭН НИЙТЛҮҮЛЭГЧИЙН УЧИРЛАЛ

1
Яруу найргийн гэгээн ертөнцийд нэвтрэхийг хүсэгч эрхэм уншигч танаа нэгэн сайхан бэлэг барьж буй маань суу билигт найрагч Данзангийн Нямсүрэнгийн гурван боть ном болой. Д.Нямсүрэн насан туршдаа хөдөөх аглаг буйдад зөвхөн яруу найргийн шидэт ахуйд оюуны дээд цэнгэл бясалгалд сууж бичсэн мөнхийн гэрэлт шүлгүүдээ бидэнд өв болгон үлдээсэн юм.
Д.Нямсүрэнгийн Хаврын урсгал (1984), Сэтгэлийн байгаль (1991) хэмээх залуу насны хоёр номыг нь өөрийн бэлдсэн уг эхээр нь тэргүүн боть болгож “Ирж буй цаг” хэмээн нэрлэв. Тэнгэрт буцахаасаа өмнө хэвлүүлсэн “Аглагхан талаасаа” (2002) номыг нь дэд боть болгож “Амитаба” хэмээх алдарт шүлгээр нь нэрлэв. Уг номыг Д.Нямсүрэн нийслэл хотод сүүлчийн удаа морилсон тэр цаг үед нь Дарь.Сүхбаатар бид хоёр өөрийг нь байлцуулан сонголт хийж хэвлүүлсэн юм. Д.Нямсүрэн 1980-аад оны сүүлчээр “Сарны цагаан үүлс” нэртэй ном хэвлэлд бэлтгэсэн боловч өөрчлөн байгуулалтын үеэр хэвлэлийн редакци татан буугдсан тул уг ном хэвлэгдээгүй үлдсэн юм. 2002 онд “Аглагхан талаасаа” номыг бэлтгэхдээ “Сарны цагаан үүлс” номын зарим шүлгийг авч оруулсан болно.
Д.Нямсүрэнгийн гутгаар ботийг өөрийн нь бэлтгэсэн “Сарны цагаан үүлс” нэрийг өгч уг номын шүлгүүд болон түүний хувийн архив, анх нөхөдөд нь хадгалагдаж байсан шүлгүүдээс нь сонголт хийж бэлтгэлээ. Бидний бэлтгэсэн энэхүү гурван боть ном бол “Д.Нямсүрэнгийн сонгомол” учраас олдсон бүхнийг оруулаагүй. Ном бүтээх ажлын явцад Дундговь аймгаас шүлэгч Н.Бямбасүрэн түүнийг хоёр шүлгийг ирүүлсэн хийгээд Ардын жүжигчин Ш.Чимэдцэеэ шүлгийн гар бичмэлтэй дэвтрээ өгч тусалсныг талархан тэмдэглэж байна. “Аглагхан талаасаа” ном бэлтгэхэд сонголт хийсэн эхүүдээс үлдсэн нилээд тооны гар бичмэл Дарь.Сүхбаатарт буй. Энэ удаа тэр эхээс оруулж амжсангүй.
2
Д.Нямсүрэн “Хөх өвс” нэртэй яруу найргийн ном бэлдэж байгаа гэж ярьдаг байсан боловч уг номын эх олдоогүй. Хүмүүст дурсгасан дэвтэр бичмэл дотор иймэрхүү агуулгатай шүлгүүд байдгаас үзвэл уг номын шүлгүүдийг эмхэлж цэгцэлж амжаагүй бололтой юм билээ. Яруу найрагч амьд ахуйдаа яруу найргийн өөр хоёр ном бэлдсэн нь “Миний шүлгүүдийн хүүхнүүд”, “Алтан хазаар өвс” нэртэй. “Миний шүлгийн хүүхнүүд” номыг нь 2004 онд хэвлүүлсэн. Уг номын голлох шүлгүүд нь бусад эхүүдтэй давхардаж байгаа тул энэ удаа уг номыг сонгосонгүй. “Алтан хазаар өвс” номыг нь 2005 онд Н.Лутбаяр хэвлэхээр авсан, “Хөх судар” хэвлэлийн газарт хэвлэгдэхээр хүлээгдэж байгаа болно.
3
Д.Нямсүрэн “Зүүдний ертөнц” нэртэй өвөрмөц содон ном бичиж үлдээжээ. Энэ нь зүүд зөнгийн тэмдэглэл болно. Уг номыг дангаар нь хэвлэж уншигч олонд нь толилуулах цаг хугацааг ард үлдээлээ. Д.Нямсүрэнгийн өв дэх өөр нэгэн онцгой содон зүйл бол түүний захидлууд юм. Тэрбээр захидлыг гайхалтай уянгалаг, яг л шүлэг шигээ бичдэг байсан юм. Бас нэг онцлог гэвэл хүмүүст илгээсэн чухал захидлынхаа хувилбарыг өөртөө авч үлддэг байж. Зөвхөн надад гэхэд л Д.Нямсүрэнгийн нэгэн хавтас захиа буй. О.Дашбалбарт, Ж.Саруулбуянд, Л.Мягмарсүрэнд, Я.Баатарт, Ү.Хүрэлбаатарт, Д.Цогтод бичсэн олон захидал байх ёстой. “Д.Нямсүрэнгийн захидлууд” хэмээх нэгэн сонин ном гаргах боломжтой.
4
Д.Нямсүрэн шүлгүүдээ тэмдэглэлийн дэвтэрт бөлөглөн хуулж, бичих явцдаа мөр бадаг, үг хэллэгийг засч өөрчилсөн байх нь үзэгдэнэ. Чухам аль нь сүүлчийн хувилбар болохыг тогтооход бэрхшээл тохиолдож байлаа. Тэрбээр Улаанбаатар луу хийгээд өөр тийш явахдаа унших шүлгүүдээ нэгэн дэвтэрт сонгож бичээд өвөртөлж яваад буцахдаа хэн нэгэнд бэлэглэчихнэ. Ийнхүү миний л мэдэх Хилийн цэргийн хурандаа Т.Алдар, яруу найрагч Л.Мягмарсүрэн, шүлэгч дүү Дарь.Сүхбаатар, Ардын жүжигчин Ш.Чимэдцэеэ зэрэг хүмүүст лав нэг нэг дэвтэр байгаа юм. Тэдгээр дэвтрүүдэд хаана ч хэвлэгдээгүй шүлгүүд нь байж магадгүй юм.
5
2004 онд “Миний шүлгийн хүүхнүүд” номыг нь бэлдээд хэвлүүлэх боломж олдоогүй байтал найрагчийн эрхэм дүү Д.Одбаяр Дорнод аймгийн засаг дарга байхдаа 300 ширхгийг хэвлүүлж өгч буян үйлдсэн бөлгөө. Тэр зун сонгууль болж Д.Одбаяр УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоод ирэхэд нь би түүнээс “За миний дүү хэдэн саналаар ялав” гэж асуусанд тэрбээр “300” хэмээхэд би наадам болгож “За тэр дээ! Нямсүрэн ах чинь тэр тоог тэнгэрээс илгээсэн байхгүй юү” гэж билээ.
Энэ удаа Д.Нямсүрэнгийн гурван ботийг хэвлүүлэх чамгүй их зардлыг “Модун” компанийн захирал, Дундговь аймгийн харъяат Должидын Батбаяр гаргаж дэмжсэнийг онцгойлон тэмдэглэхийг хүсч байна. Тэрбээр монголынхоо түүх соёлын өв, яруу найргийн үнэт зүйлсийг эрхэмлэн дээдлэгч нэгэн бөлгөө. Должидын Батбаяр дүүгийн өгөөмөр сэтгэл, өлзий буян хишигийг Д.Нямсүрэн бээр Шамбалын орноосоо талархан хүлээн авсан гэдэгт өчүүхэн ч үл эргэлзнэм.
Яруу найрагч Д.Нямсүрэн бээр найргийн гэрэлт тэнгэрээсээ: газар дэлхийд өөрөөс нь хойш юу болж хэн нь хэлсэндээ хүрч, хэн нь мартан сатаарч суугааг тольдон байгаа нь лавтай.
Хорин нэгдэх зуун хийгээд хойших бүхий л зуун болоод мянгануудад суу их билигт Данзангийн Нямсүрэн хэмээгч монгол найрагчийн шүлгүүд уншигдсаар, уянга яруу монгол хэл аялгуун дуурсгасаар байх болно гэдэгт баттайяа итгэмүү. Энэхүү эрхэм дээд итгэл урмаараа анл нөхөр Д.Нямсүрэнгийнхээ гурван боть номыг уншигч танаа баривай.

Г.МЭНД-ООЁО

2010.6.16
Наран өлзийтэй өдөр

Д.Нямсүрэнгийн гурван боть ном хэвлэлтээс гарлаа


Г.Мэнд-Ооёо: “Д.Нямсүрэн яруу найргийн гэгээн сүмийг өөртөө бүтээж, тэрхүү сүмийн гэгээнтний олбогт өөрөө завилж оюуны мэлмий хийгээд сонор нь дээд аглагийн оронд оршиж туурвихуйн гэгээрлийг буй болгосон найрагч юм”
О.Дашбалбар “Түүний шүлгүүдийг манай яруу найраг дахь үзэгдэл гэвээс зохилтой. Тэр бол Равжаа, Нацагдорж, Явуухулангийн зиндааны найрагч гэдгийг хүссэн ч, эс хүссэн ч зөвшөөрөх цаг айсуй”
Я.Ганбаатар: “Нямсүрэн найрагч, VIII зууны нангиадын их шүлэгч Ван Вэй, дундад зууны үеийн Японы их хайкуч Ёса Бусон, хорьдугаар зууны Оросын алтан гургалдай Сергей Есенин нартай зиндаа зэрэгцэж очно оо”
Б.Магсаржав: “Манай утга зохиол судлал Д.Нямсүрэнг нээе гэвэл хурдан хөгжиж өндөр түвшинд хүрэх хэрэгтэй. Үнэхээр түүнийг чинээнд нь тултал нээж чадах юм бол утга зохиол судлал маань дэлхийн түвшинд хүрээд зогсохгүй, бүр дэлхийн утга зохиол судлалыг манлайлах болно хэмээн итгэнэм”